Toch last van haver bij coeliakie?

Is haver nu veilig of niet? Deze vraag werd de NCV onlangs opnieuw gesteld. We gingen te rade bij specialist/immunoloog Frits Koning. ‘Het simpele antwoord is: voor de meeste patiënten wel en voor een heel kleine groep niet.’ Hoe zit dat nu? ‘Coeliakie wordt veroorzaakt door een afweerreactie op gluten. Gluten is een eiwit dat in het maagdarmkanaal wordt afgebroken. Zo ontstaan fragmenten die het afweersysteem kunnen activeren met ontsteking tot gevolg. We weten precies welke fragmenten de problemen veroorzaken. Zulke fragmenten vinden we in zowel tarwe, gerst als rogge.’ In de toelichting hieronder wordt dit uitgebreid uitgelegd.

Mais
‘Aan de andere kant heb je rijst en mais. Dat is wel veilig voor coeliakiepatiënten; de schadelijke fragmenten die in tarwe, gerst en rogge zitten, zien er in rijst en mais heel anders uit. Daardoor kan het afweersysteem ze niet herkennen, en kunnen coeliakiepatiënten mais en rijst veilig eten.’

Maar haver dan?
‘Dat zit daar net tussenin. De fragmenten in haver zijn voor 55% identiek aan die in tarwe, gerst en rogge. Daardoor kan het afweersysteem bij een heel kleine groep coeliakiepatiënten de haverfragmenten wel een beetje herkennen, maar lang niet zo goed als die van tarwe, gerst en rogge.

In de praktijk komt het er op neer dat de meeste patiënten haver kunnen verdragen. Grote studies in Scandinavië hebben dat laten zien. Maar sommigen patiënten krijgen er toch last van. Dus is het belangrijk hier alert op te zijn en om het uit te proberen. Als je haver eet en je hebt nergens last van, mooi zo. Zorg er wel voor dat je haver eet die niet besmet is met tarwe, gerst en/of rogge. De glutenvrije haverketen produceert dit soort haver(producten).’ Kies bij haver voor haver met het Crossed Grain Trademark of tenminste een glutenvrije claim en/of logo. Krijg je toch klachten, eet het dan niet.’

Toelichting

Gluten is een eiwitgroep. Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren. Er zijn 20 aminozuren, elk aangeduid met een letter. In het lichaam van een coeliakiepatiënt worden alleen 3 bepaalde aminozuurfragmenten van gluten herkend, te weten:

PFPQPEQPF  > zit in tarwe, gerst en rogge!
PFPQPELPY
PQPELPYPQ

Deze fragmenten zijn heel gevaarlijk voor coeliakiepatiënten. De T-cellen in het lichaam reageren hierop, waardoor een afweerreactie op gang komt. Deze fragmenten vinden we in tarwe, rogge en gerst.

In haver zit ook een eiwit genaamd avenine. De aminozuursamenstelling van avenine lijkt voor 55% op de aminozuursamenstelling van tarwe (zie afbeelding hieronder). Er is een kleine groep coeliakiepatiënten waarbij het afweersysteem af en toe op haver reageert. Bij deze groep mensen herkennen de T-cellen deze fragmenten, waarna deze T-cellen in actie komen.

In de praktijk kunnen veruit de meeste coeliakiepatiënten glutenvrije haver heel goed verdragen, omdat de aminozuursamenstelling van avenine zeker niet identiek is aan die van tarwe, gerst en rogge.