Kruisbesmetting (contaminatie) met gluten betekent dat er gluten in een product komt dat geen gluten hoort te bevatten. Dat kan bijvoorbeeld in de keuken gebeuren, waar kruimels van een glutenvolle boterham op een glutenvrije boterham terechtkomen. De glutenvrije boterham is dan “besmet’.
Kruisbesmetting kan ook gebeuren in de fabriek. Tijdens het verwerken van verschillende ingrediënten en het maken van de producten, kan de fabrikant tegen allerlei dingen aanlopen. In de fabriek vinden grote en ingewikkelde productieprocessen plaats. Op al die plekken kan dan kruisbesmetting optreden.
Vóór 2024 was er geen regelgeving voor fabrikanten over hoe zij om moesten gaan met kruisbesmetting van allergenen. Hierdoor deden fabrikanten het ieder op hun eigen manier en dit zorgde voor veel onduidelijkheid. Om voor meer duidelijkheid te zorgen, zijn er kruisbesmettingsregels voor allergenen opgesteld. De regels waaraan fabrikanten moeten voldoen, zijn als volgt:
Om te waarschuwen voor kruisbesmetting, mag de fabrikant uitsluitend kiezen uit deze twee vermeldingen:
Ook al klinkt de ene vermelding mogelijk wat strenger dan de andere, ze betekenen precies hetzelfde. Het woord 'sporen' is vanaf 2026 niet meer toegestaan in de vermelding over kruisbesmetting op een etiket.
Door het opstellen van deze allergenen regels, worden consumenten beter geïnformeerd of een product mogelijk een risico is en kun je beter een afweging maken of je het koopt of niet. Zo krijgt een kruisbesmettingswaarschuwing meer betekenis, het zal er namelijk niet meer opstaan als er helemaal geen risico is. De voedingsindustrie wordt met de nieuwe regels gestimuleerd om kruisbesmetting te voorkomen. Het is verplicht om serieuze en onderbouwde risicoanalyses te doen. En uit te rekenen hoe groot de concentratie aan allergenen kan zijn in het eindproduct. Ligt de hoeveelheid boven de 20 milligram per kilogram product wat betreft gluten, dan kan het product minder veilig zijn voor mensen met coeliakie. Dat moet verplicht vermeld worden op het etiket.
We kunnen concluderen dat als er nu een kruisbesmettingswaarschuwing op een product staat, dat we deze serieus kunnen nemen. En dat je een betere afweging kunt maken of een product voor jou geschikt is of niet.
Als er op een etiket “kan glutenbevattende granen bevatten” staat, dan betekent dit dat er een reëel risico bestaat dat het product meer dan 20 mg gluten per kilo product (>20 ppm) bevat. Er is dus een kans, oftewel een risico, dat er kruisbesmetting heeft plaatsgevonden met een graan dat gluten bevat, zoals tarwe, rogge, gerst of spelt.
Wanneer deze waarschuwing erop staat, kun je ervan uitgaan dat de fabrikant er alles aan heeft gedaan om kruisbesmetting met een allergeen te voorkomen, maar dat dit niet volledig kan. Volgens de allergenen regels moet de fabrikant dan een risico-analyse doen. Uit die berekening komt een getal en dat is in dit geval dat er meer dan 20 ppm gluten in het product kán zitten. Let op het woordje “kan”. Het kan hoger zijn, maar het is niet per definitie zo dat het in alle gevallen hoger zal zijn.
Je hebt een product in je handen en je leest op het etiket “kan glutenbevattende granen bevatten”, wat nu? Kun je dit product wel of beter niet eten met een glutenvrij dieet?
